Νήσος Πάτμος

Νήσος Πάτμος
Νομός Δωδεκανήσου		Ιστορία Πρώτοι κάτοικοι του νησιού θεωρούνται οι Κάρες. Μετά ήρθαν οι Δωριείς και οι Ίωνες. Υποστηρίζεται πως στην Πάτμο έφτασε o Ορέστης μετά το φόνο της μάνας του για να γλιτώσει από τις Ερινύες. Στην αρχαιότητα αναπτύχθηκε πολιτισμός χωρίς ιδιαίτερες εκλάμψεις. Οι Ρωμαίοι τη χρησιμοποίησαν σαν τόπο εξορίας. Εξόριστος των Ρωμαίων έφτασε εδώ ο Ιωάννης Θεολόγος το 95 και έγραψε την Αποκάλυψη στη σπηλιά κάτω από το μοναστήρι. Από τον 4ο μέχρι τον 7ο αι. μ.Χ. η Πάτμος είναι ήδη σημαντικός τόπος προσκυνήματος του χριστιανικού κόσμου. Στη συνέχεια το νησί ερημώθηκε από πειρατικές επιδρομές. Τον 11ο αι. έγινε μια νέα αρχή με την ίδρυση του μοναστηριού-κάστρου από το μοναχό Χριστόδουλο στη θέση κάποιου αρχαίου ναού της Άρτεμης. Οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν γύρω του για να μπορούν να προστατευθούν από ξαφνικές επιθέσεις. Η εξουσία της Εκκλησίας εδραιώθηκε (εννοούμε τη διοικητική και οικονομική) με την ένταξη του νησιού στη δικαιοδοσία του μοναστηριού επί αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού (1088). Το νησί κατακτήθηκε από τους Ενετούς το 1207 και αργότερα (1537) από τους Τούρκους. Το 1669 κατέφυγαν στην Πάτμο Ενετοί πρόσφυγες από την Κρήτη. Το 16ο αι., με την ανάπτυξη της ναυτιλίας, οι Πάτμιοι διακρίθηκαν σαν καπετάνιοι, ναυπηγοί και έμποροι. Απέκτησαν δύναμη, έφεραν πλούτη στο νησί, έφτιαξαν μεγάλα σπίτια. Οι μοναχοί αναγκάστηκαν να αυτοπεριορίσουν τις δικαιοδοσίες τους. Τα αρχοντικά γέμισαν έπιπλα, ασημικά, καθρέφτες επίχρυσους, στολίδια, αντικείμενα αξίας. Όσοι έκαναν στεριανές δουλειές έγιναν σπουδαίοι μαστόροι της πέτρας, του ξύλου και του μάρμαρου. Το 1713 ιδρύθηκε η Πατμιάδα Σχολή. Το νησί άρχισε να παρακμάζει ύστερα από την επικράτηση του ατμόπλοιου. Σήμερα το νησί έχει 3.049 κατοίκους. Πάτμος ή Χώρα Η πρωτεύουσα του νησιού, Πάτμος ή Χώρα, χτίστηκε το 13ο αι. Τα αρχοντικά και τα μικρόσπιτα σκαρφαλώνουν στις πλαγιές του λόφου, 150 μ. από τη θάλασσα και αγκαλιάζουν το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Εδώ πάνω η λαϊκή αρχιτεκτονική θριάμβευσε. Παντού σπίτια κατάλευκα. Άλλα αρχοντικά - Λεούση, Καλλιγά, Σημαντήρη, Μαλανδράκη, Βάλβη, Νατάλη, Φτέρη - και άλλα μικρότερα, δεμένα με στοές-περάσματα, δρομάκια-λαβύρινθους που βγάζουν όπου εκείνα θέλουν, δώματα σκεπασμένα με πλακάκια, σκάλες, πεζούλια, «φαλτσογωνιές», ανάμεσά τους μικρές εκκλησίες και αυλές που ποτέ δεν τους λείπουν τα λουλούδια. Υπάρχουν δυο πλατείες, η μια κοντά στην αγορά, αληθινό μπαλκόνι με θέα στο πέλαγος. Τα μεγάλα σπίτια, τα καπετανόσπιτα, χτίστηκαν το 16ο αι., όταν η Πάτμος γνώρισε ακμή σαν εμπορική και ναυτική δύναμη. Έχει 750 κατοίκους. Αξιοθέατα αποτελούν: Το αντρικό μοναστήρι-κάστρο του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου ή μοναστήρι της Αποκάλυψης. Αποτελεί Πατριαρχική Εξαρχία και ο ηγούμενος είναι Πατριαρχικός Έξαρχος και υπάγεται στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Βρίσκεται στο κέντρο της Χώρας. Δεσπόζει με το βαρύ σκούρο όγκο του. Χαρακτηριστικό οχυρωματικό, μεσαιωνικό, μοναστηριακό κτίσμα με καταπληκτική θέα. Από την ταράτσα και τις αυλές του φαίνεται μεγάλο μέρος του νησιού, το λιμάνι κάτω, η Χώρα τριγύρω, μια εικόνα όλο τρούλους και δώματα. Όταν ο ορίζοντας είναι ανοιχτός, φαίνονται γύρω γύρω η Σάμος, η Λέρος, η Κάλυμνος, η Αμοργός και η Νάξος. Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1088 από το μοναχό Χριστόδουλο Λετρινό με δωρεά του Βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού. Είναι καθαρά βυζαντινό. Γρήγορα πέρασε στην εξουσία του Πατριαρχείου και αποτέλεσε πόλο έλξης του χριστιανικού κόσμου και ταυτόχρονα έκανε την Πάτμο θρησκευτικό πνευματικό κέντρο. Το κτίριο περιβάλλεται από οχυρωμένο περίβολο με επάλξεις. Η εκκλησία του είναι εγγεγραμμένη σταυροειδής με τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κολόνες, έχει θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο μεταγενέστερο (1820). Γύρω της υπάρχουν πέντε παρεκκλήσια. Σ' ένα απ' αυτά βρίσκεται το σκήνωμα του μοναχού Χριστόδουλου. Στο θησαυροφυλάκιο του μοναστηριού φυλάγονται κοσμήματα και κειμήλια μεγάλης αξίας, Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, σταυροί με διαμάντια, ρουμπίνια, δισκοπότηρα, βαριά κεντήματα, βυζαντινά χειρόγραφα, μικρά εικονίσματα επίχρυσα και λείψανα πολλών οσίων. Σημαντική είναι επίσης η βιβλιοθήκη με 2.000 κείμενα και 900 κώδικες, 13.000 έγγραφα που αφορούν την ιστορία του μοναστηριού και τα πρώτα χειρόγραφα του ιδρυτή του Χριστόδουλου. Το ανδρικό μοναστήρι της Πάτμου Εσωτερική άποψη του ανδρικού μοναστηριού Το σπήλαιο της Αποκάλυψης, στα μισά του δρόμου από τη Χώρα στη Σκάλα. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ έγραψε την Αποκάλυψή του o Άγιος Ιωάννης Θεολόγος όταν έφτασε το 95 στην Πάτμο εξόριστος των Ρωμαίων. Μπροστά από το άνοιγμα του σπηλαίου, κατεβαίνοντας μερικά σκαλιά, υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Άννας, που ιδρύθηκε από το μοναχό Χριστόδουλο και ανακαινίστηκε το 17ο αι. Το σπήλαιο της Αποκάλυψης Το Βαπτιστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, στο λιμάνι. Η Πατμιάδα Σχολή πλάι στο σπήλαιο. Ιδρύθηκε το 1713 και υπήρξε κέντρο των υπόδουλων Ελλήνων, ιδιαίτερα στη διάρκεια της Επανάστασης 1821. Λειτούργησε σαν εφτατάξια εκκλησιαστική σχολή. Μαθητές της κατά καιρούς αναδείχτηκαν σε εκκλησιαστικούς ηγέτες. Σήμερα παραμένει ιερατική σχολή αναγνωρισμένη από το κράτος. Το καινούριο κτίριο χτίστηκε με δωρεές. Η Πατμιάδα Σχολή πλάι στο σπήλαιο Στη Χώρα, τα ερείπια του σπιτιού και το μνημείο του ιδρυτικού μέλους της Φιλικής Εταιρείας Εμμανουήλ Ξάνθου. Σκάλα Η μονοκρατορία του λευκού διακόπτεται εδώ από τα λουλουδιασμένα μπαλκόνια και τις αυλές. Η κωμόπολη, που έχει εξελιχθεί σε κοσμοπολίτικο κέντρο, χτίστηκε στη θέση της αρχαίας Φοράς και απλώνεται στους πρόποδες του βουνού Καστέλλι. Στη Σκάλα πλευρίζουν τα πλοία της γραμμής, ενώ στο νέο μεγάλο μόλο είναι δεμένα χειμώνα-καλοκαίρι διάφορα σκάφη. Τα παλιά σπίτια είναι σκεπασμένα με πεταλόχωμα, όπως λέγονται στα Δωδεκάνησα τα κυκλαδίτικα δώματα. Τα πιο καινούρια έχουν στέγες από κεραμίδια. Η Σκάλα απέχει 3 χλμ ΒΑ από τη Χώρα και έχει 1.350 κατοίκους. Αξιοθέατα αποτελούν: Τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης στην πλαγιά του υψώματος Καστέλλι. Σώζονται τμήματα οχυρωματικού τείχους και τρεις πύργοι (3ος αι. π.Χ.). Στην περιοχή αναφέρεται η ύπαρξη αρχαίου νεκροταφείου. Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο τέλος του παραλιακού δρόμου, με θέα όλη τη Σκάλα και τους πίσω λόφους. Γύρω Νησιά Άρκοι. Μια αγκαλιά νησιά, περισσότερα από 15, σε απόσταση 8 ν.μ. από την Πάτμο και στα βόρεια των Λειψών. Στο μεγαλύτερο από τα νησάκια αυτό ζουν 70 άνθρωποι - τα υπόλοιπα είναι ακατοίκητα. Το λιμάνι είναι κρυμμένο στο βάθος του διπλού φιορδ που σχηματίζουν οι ξέρες, καλά προστατευμένο και απάνεμο. Το ψαροχώρι έχει μικρά παλιά πέτρινα σπίτια όχι ασβεστωμένα, με ξερολιθιές ανάμεσά τους. Οι Αρκοί συνδέονται με την Πάτμο καθημερινά το καλοκαίρι και μια φορά τη βδομάδα το χειμώνα (1 ώρα και 15').