Ἔρως καὶ φῶς μου : Ψήγματα Μαριολατρείας
3 Replies
Ἀπὸ τοὺς Ὕμνους πρὸς τὴ Θεοτόκο
τοῦ πολυταξιδεμένου, φυλακισμένου, πατέρα ἑνὸς κοριτσιοῦ, καλόγερου στὴ
νῆσο Πιπέρι, καὶ ἁγιορείτη Ξηροποταμινοῦ, Καισάριου Δαπόντε (1713-1784),
ποὺ συνεχῶς ἀνακαλύπτεται, ἀνθολόγησα μερικὲς στροφὲς ἀπὸ τὸν Καθρέπτη Γυναικῶν
(Βιβλίον Β´, Λειψία 1766), ποὺ πέρα ἀπὸ τὴν τέχνη τους ἐκφράζουν μιὰ
προσωπικὴ στάση πρὸς τὴ μητέρα τοῦ θεοῦ. Ὁ Δαπόντες συνιστᾶ μιὰ
ἰδίαιτερη περίπτωση εὐσεβοῦς καὶ ὄχι εὐσεβιστῆ τοῦ 18ου αἰώνα, ἀνήσυχου,
ἐκπληκτικὰ, ἐξομολογητικοῦ, λογοτέχνη ποὺ ἀποκτᾶ κοσμικὴ σοφία καὶ
ἀσκεῖται στὴ σιωπὴ γιὰ χρόνια. Στὸν ἀντίποδα τῶν Κολλυβάδων σφραγίζει
τὴν ἐποχή του μὲ τὴν κατάφαση καὶ ἀγάπη πρὸς τὸν κόσμο, ἀποτυπώνει τὰ
πάντα συνδέοντας μὲ τὴν ποίησή του Τουρκοκρατία καὶ Βυζάντιο. Σημειώνω
τὴν κρίση του Γ.Π. Σαββίδη: «Τὸ οἰκογενειακὸ ἐπίθετο Δαπόντες (ἀπὸ τὸ
ἰταλικό: Da Ponte)… σὰν νὰ προοιωνίζει ἕναν ἄνρωπο-γέφυρα. Ὄνομα καὶ
πράμα: γέφυρα νοητὴ ἀνάμεσα σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση, Ἄρκτο καὶ Μεσημβρία, σὲ
κοσμικὴ πολυπραγμοσύνη καὶ πνευματικὴν ἀφιέρωση, σὲ φώτιση καὶ
διαφώτιση, λογιοσύνη καὶ λαϊκότητα, παράδοση καὶ νεοτερισμό, καὶ σὲ
῾῾ψυχικὴν ὠφέλειαν καὶ χαρὰν τῆς καρδίας῾῾, καταμεσὴς στὸν λεγόμενο
αἰώνα τοῦ Διαφωτισμοῦ μας». (ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ ἔργου τοῦ Δαπόντε, Κανὼν περιεκτικός,,, 1991)
Παναγία βρεφοκρατούσα. Εἰκόνα-προσκυνητάρι σὲ κεντρικὸ κτήριο τῆς Ρώμης.
Οὐρανὸς χαίρει,
Καὶ τῇ γῇ φέρει.
Νῦν τὰ πρεσβεῖα,
Καθὸ βραβεῖα
Κόρης Μαρίας,
Τῆς ἐπιγείας,
Τίς μὴ κροτήσῃ,
Οὖν, καὶ βοήσῃ;
*
Τὸν Θεόν στέλνει,
Καὶ τοῦ τὴν φέρνει.
Τὸν κατεβάζει,
Τὴν ἀνεβάζει.
Καὶ ταύτην βλέπων,
Βοᾶ ὡς πρέπον.
Δόξα σοι Κόρη.
*
Ἡ γῆ χορεύει,
Καὶ θριαμβεύει.
Ὡς μήτηρ ἄλλη,
Ἐπὶ τῷ κάλλει.
Τῆς θυγατρός της,
Τοῦ Θαύματός της,
Καὶ πάντα ψάλλει,
Φωνῇ μεγάλη.
Δόξα σοι κόρη.
*
Καὶ δίχως ἄλλο,
Ἐὰν δὲ σφάλλω.
Τότε ἐλπίζω,
Πῶς ἀτενίζω.
Εἰς τὸ λαμπρόν σου,
Τό πρόσωπόν σου.
Ὅθεν δοξάζω,
Καὶ σοὶ κραυγάζω.
Δόξα σοι κόρη.
*
Ἀναμφιβόλως,
Παγχαρὴς ὅλος.
Σὲ τὴν Μαρίαν,
Τὴν μακαρίαν.
Τότε κοιτάζω,
Καὶ ἑορτάζω.
Καὶ σὲ δοξάζω,
Καὶ σοι κραυγάζω,
Δόξα σοι κόρη.
*
Ζωὴ ψυχῆς μου,
Δόξα ἰσχύς μου,
Φῶς ἐραστόν μου,
Ἀκοίμητόν μου,
Νῦν εὕροιμί σε,
Νῦν ἴδοιμί σε.
Ἵνα δοξάζω,
Καὶ σοὶ κραυγάζω.
Δόξα σοι κόρη.
*
Ἄκρα γλυκύτης,
Τρυφὴ, ἡδύτης.
Τῆς φαντασίας,
Τῆς διανοίας.
Νῦν εὕρομί σε,
Νῦν ἴδοιμί σε,
Ἵνα δοξάζω,
Καὶ σοὶ κραυγάζω.
Δόξα σοι κόρη.
*
Ἔρως καὶ φῶς μου,
Τὸ τῆς νοός μου,
Ἐλπὶς γλυκεῖα,
Κόρη Μαρία.
Νῦν εὕροιμ´σε,
Νῦν ἴδοιμί σε,
Ἵνα δοξάζω,
Καὶ σοὶ κραυγάζω.
Δόξα σοι κόρη.
*
Μήτηρ πατήρ μου,
Ρύστης σωτήρ μου.
Νοῦς κεφαλή μου,
Κάλλος στολή μου.
Νῦν ἴδοιμί σε,
Ἵνα δοξάζω,
Καὶ σοὶ κραυγάζω.
Δόξα σοι κόρη.
*
Ὅτι ἂν στήσης,
Καὶ μᾶς στερήσης,
Τῆς προστασίας,
Ἐπ᾽ ἀληθείας,
Βεβαιωμένως,
Πάγει τὸ γένος.
Τῶν σὲ τιμώντων,
Καὶ σοὶ βοώντων,
Δόξα σοι, κόρη.
*
Μυστήριόν μου,
Σωτήριόν μου,
Παράδεισέ μου,
Θεοποιέ μου,
Βασίλισσά μου,
Αἰώνιά μου,
Νῦν ἴδοιμί σε,
Διὸ δοξάζω,
Καὶ σοὶ κραυγάζω.
Δόξα σοι κόρη.
